2013-3: Psycho-educatie LVB 'Weet Wat Je Kan'

Doelgroep

Cliënten met een Licht Verstandelijke Beperking (IQ tussen 50/55 en 70), die vanwege grensoverschrijdend gedrag in de strafrechtketen terecht zijn gekomen, of dreigen daarin terecht te komen. 

Psycho-educatie: 'Weet wat je kan'

De module "Weet wat je kan" is gericht op het informeren van patiënten met een lichte verstandelijke beperking (LVB) over hun beperking en hen daarnaast de handvaten te bieden om hiermee om te gaan. In het forensische veld zijn cliënten met een LVB oververtegenwoordigd. Deze mensen hebben vaak weinig besef van hun beperking, overschatten zichzelf en worden ook vaak overvraagd. De combinatie van de beperking zelf, faalervaringen en ongunstige omgevingsfactoren vormt een voedingsbodem voor gedragsproblematiek, waaronder delictgedrag. De LVB zelf is niet te behandelen, maar psycho-educatie kan de kans op faalervaringen verminderen en de bereidheid om hulp aan te nemen vergroten.  Psycho-educatie is bij deze doelgroep dan ook een belangrijke voorwaarde voor succesvol behandelen van het risicogedrag (responsiviteitsbeginsel). 

Binnen deze call is de psycho-educatiemodule 'Weet Wat Je Kan' ontwikkeld. In de module worden cliënten gewezen op het risico dat zij door hun LVB lopen om 'in de problemen te komen' en de manieren om dat risico te verkleinen. Maar ook wordt de aandacht gevestigd op hun sterke kanten, waarmee zij hun zelfvertrouwen kunnen vergroten. De module richt zich nadrukkelijk (ook) op dagelijks begeleiders en naasten, die immers een belangrijke ondersteunende rol hebben voor iemand met een LVB. 

Toepassing en effecten

Een adviesgroep van cliënten heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de module, die mede hierdoor goed aansluit bij de leerstijl van mensen met een LVB (bekijk hier hoe hun input is verwerkt). De module is ontwikkeld voor het forensische veld, maar wordt ook gebruikt in de Verstandelijk Gehandicaptenzorg en de reguliere GGZ. De module is een vorm van training en vereist een HBO werk- en denkniveau bij de trainer. Een laagdrempelig scholingstraject zorgt voor een goede voorbereiding. Wanneer de module wordt ingezet bij de doelgroep neemt deze meestal tussen de 6 tot 12 bijeenkomsten in beslag. De richtlijn voor de tijdsduur is drie kwartier voor een individueel aanbod, en anderhalf uur voor een groepsaanbod. Trainers hebben daarnaast de gangbare tijd nodig voor voorbereiding, rapportage en overdracht.

Uitvoerende partij

Trajectum in samenwerking met Transfore, en (voor de online module) met Minddistrict.

Eindproduct 

Het kernproduct bestaat uit het handboek, de trainershandleiding, de losse hoofdstukken, werkboeken en samenvattende kaarten:

• Handboek
• Trainershandleiding
• Hoofdstuk 1: De module Weet wat je kan
• Hoofdstuk 2: Jezelf leren kennen
• Hoofdstuk 3: LVB in het dagelijks leven
• Hoofdstuk 4: Zelfvertrouwen
• Hoofdstuk 5: Vooruit komen
• Hoofdstuk 6: Problemen voorkomen
• Hoofdstuk 7: Je laten horen
• Hoofdstuk 8: Een goede toekomst
• Hoofdstuk 9: Weten wat je kan
• Werkboek voor cliënten
• Werkboek voor naasten
• Samenvattende kaarten (kaartenset; de losse kaarten kun je vinden op KNAPP) 

In 2016 kwamen de e-module en de instructiefilm gereed, en in 2017 werd een set samenvattende kaarten toegevoegd. In een behandelings- of begeleidingtraject kan deze kaartenset makkelijk gebruikt worden, om (nog) eens stil te staan bij een specifiek thema. Daardoor is de module ook makkelijker te gebruiken in bijvoorbeeld de maatschappelijke opvang. 

Lees hier ook het artikel over Weet Wat Je Kan in het Tijdschrift voor Directieve Therapie (sept 2017).

Op 24 juni 2020 is de interventie Weet Wat Je Kan beoordeeld door de Erkenningscommissie Justitiële Interventies als Goed Onderbouwd. Lees hier het beoordelingsrapport.