2020-148: Virtual Reality oefen-omgeving voor zedenplegers gericht op kinderen
Doelgroep
Zedendelinquenten binnen FPC's.
Virtual Reality als exposure-tool
Seksuele interesses spelen een belangrijke rol in het ontstaan en recidive van seksueel overschrijdend gedrag. De behandeling van zedendelinquenten richt zich over het algemeen echter niet op het veranderen van deze interesses (liking) maar op het hiermee omgaan en op het niet over gaan op afwijkend/strafbaar gedrag (wanting). Het is daarom van groot belang om tijdens de behandeling in aanraking te komen met alledaagse situaties die seksueel afwijkende interesses kunnen triggeren en om bewust te worden van wat voor gedragingen, emoties en/of cognities hierbij ervaren worden. Daarnaast moet er de mogelijkheid zijn om de vaardigheden die tijdens behandeling worden aangeleerd, te oefenen in een realistische omgeving. Binnen FPC’s zijn er echter beperkte mogelijkheden met betrekking tot exposure van provocerende/uitlokkende factoren, onverwachte situaties en oefenen met moeilijke situaties en nieuw geleerde vaardigheden om recidive te voorkomen. Dit geldt met name voor patiënten die beperkte verlof mogelijkheden hebben en voor de subgroep van kindermisbruikers. Het gevolg hiervan is dat de behandelinhoud o.a. gebaseerd is op verbeelding, herinneringen en rollenspelen. De behandeling van zedenproblematiek, en specifiek van kindermisbruikers, kan sterk worden verbeterd door de mogelijkheid te bieden te oefenen met real life situaties zonder dat patiënten zelf of anderen hier schade van ondervinden. Dit zou kunnen helpen bij het succesvoller voorbereiden op re-integratie in de samenleving. Virtual Reality (VR) lijkt hier veel belovend voor.
VR is eerder onderzocht in de behandeling van agressie. Vorig onderzoek heeft laten zien dat karakters in VR in staat zijn seksuele arousal op te roepen en te kunnen discrimineren tussen zedendelinquenten met en zonder afwijkende interesses. Het gebruik van VR als aanvulling op de standaardbehandeling voor zedenproblematiek lijkt dus veelbelovend. Het doel van dit project was om te onderzoeken of een VR-oefen-omgeving een nuttige aanvulling is op de huidige behandeling van daders van seksueel kindermisbruik binnen FPC’s.
Resultaten
Uit de resultaten bleek dat voor de meeste patiënten en behandelaren VR-zeden van meerwaarde was om in een veilige omgeving te ervaren, te observeren en te bespreken, wat resulteerde in een verbeterd inzicht in verschillende dynamieken en processen. Het doel van oproepen en bespreekbaar maken van gevoelens van interesses werd bij zes van de deelnemers behaald. Veelbesproken behandelthema’s waren: het aangeven van grenzen, aardig gevonden worden/ de helpende hand willen zijn/ nee zeggen, confrontatie met dilemma’s en in mindere mate opportunistisch gedrag en ontkenning van afwijkende interesses. Uit de resultaten bleek verder dat VR-zeden in voldoende mate praktisch uitvoerbaar was voor toekomstige implementatie.
Uitvoerende partij
Dit project wordt uitgevoerd door de Pompestichting.
Eindproduct
Let op: de VR-zeden is momenteel nog niet implementeerbaar in de praktijk.