2023-201: Succesvol samenwerken met vrijwilligers in de BW/MO
Doelgroep
(Forensische) zorgaanbieders binnen het beschermd wonen en/of de maatschappelijke opvang.
Samenwerking tussen informele en formele zorg
De inzet van vrijwilligers in de forensische zorg – een samenwerking tussen informele en formele zorg – kan zorg voor forensische cliënten aanvullen en versterken (Robbers et al., 2022; Swinkels et al., 2023a, 2023b). Het gelijkwaardig en ondersteunende contact tussen vrijwilligers en cliënten kan persoonlijke en sociale groei stimuleren, bijdragen aan meer zelfvertrouwen en sociale inclusie en heeft de potentie om de zorgconsumptie en het delictgedrag te verminderen (Henskens et al., 2022; Im Kang & Kang, 2022; Lenkens et al., 2023; Smit et al., 2022; Swinkels et al., 2023a, 2023b). Op basis van zowel door onszelf opgedane ervaringen in het kader van het promotieonderzoek naar de effectiviteit van sociale netwerkversterking door coachende vrijwilligers in de forensisch ambulante zorg als de uitkomsten van dit onderzoek, zijn wij overtuigd van de meerwaarde van een bredere inzet van vrijwilligers voor forensische cliënten (Swinkels, 2023). Bovendien wordt het belang en de meerwaarde van het inzetten en afstemmen van formele en informele zorg steeds manifester doordat het aansluit aan bij de huidige ontwikkelingen ten aanzien van de inzet op preventie en herstelgerichte interventies (Kwaliteitskader Forensische Zorg 2022 – 2028, 2022; RSJ, 2022; RVS, 2022).
Desalniettemin heerst er een handelingsverlegenheid bij zorginstellingen om informele zorg in te zetten, bijvoorbeeld omdat onbekend is waarvoor vrijwilligers kunnen worden ingezet, hoe de inzet van vrijwilligers het beste georganiseerd kan worden en/of wat de meerwaarde is (van Bochove et al., 2019). Vrijwilligers kunnen voor verschillende doeleinden en op verschillende manieren worden ingezet, daarom dient de functie en organisatievorm evenals de meerwaarde van vrijwilligers voor forensische cliënten en medewerkers in de BW/MO allereerst te worden geconcretiseerd. In dit project werd een handreiking ontwikkeld die het mogelijk maakt om informele zorg door vrijwilligers duurzaam en op maat te implementeren in bestaande zorgprocessen voor deze specifieke cliëntengroep.
Resultaten
Uit het literatuuronderzoek komt naar voren dat de ervaringen met betrekking tot de inzet van vrijwilligers in de forensische zorg van zowel zorgprofessionals, vrijwilligers en cliënten over het algemeen positief zijn. Zo kunnen vrijwilligers bijvoorbeeld leren om steun en sturing te geven aan cliënten. Zorgprofessionals kunnen ontlast worden met bepaalde werkzaamheden en cliënten kunnen gestimuleerd worden in hun rehabilitatieproces.
De ervaringen die naar voren komen in de interviews met zorgprofessionals, vrijwilligers en cliënten tijdens het veldonderzoek komen redelijk overeen met de resultaten uit het literatuuronderzoek; de respondenten geven aan positieve ervaringen te hebben met de vrijwilligersinzet. Daarnaast komt een overkoepelende aanpak naar voren van het organiseren van de vrijwilligersinzet binnen zorginstellingen die bestaat uit de volgende categorieën: (1) het werven en selecteren van vrijwilligers en cliënten, (2) het matchen en koppelen van vrijwilligers en cliënten, (3) het trainen en voorbereiden van vrijwilligers, (4) het begeleiden van vrijwilligers tijdens het traject en (5) het evalueren en afronden van het traject.
Op basis van bovengenoemde resultaten is in de laatste fase een handreiking ontwikkeld die het mogelijk maakt om informele zorg door vrijwilligers duurzaam en op maat te implementeren in bestaande zorgprocessen voor forensisch cliënten. Ter optimalisatie is de concepthandreiking voorgelegd aan een focusgroep en vervolgens is de definitieve handreiking gepresenteerd tijdens een symposium. Tot slot zijn implementatiesessies gehouden met forensische zorginstellingen die geïnteresseerd zijn in het inzetten van vrijwilligers in bestaande zorgprocessen.
Uitvoerende partij
Amsterdam UMC in samenwerking met De Regenboog Groep, Stichting Exodus Nederland en Inforsa.
Eindproducten